Foreign Debt ? ?

Utang Panlabas: Isang Malinaw na Paliwanag Para sa Bawat Pilipino

Ni Dr. Rodolfo John Ortiz Teope

Kapag naririnig natin ang salitang foreign debt o utang panlabas, kadalasan ang unang reaksyon ng maraming Pilipino ay pagkabahala. May ilan na agad iniisip na “Ibebenta na naman ang bansa,” o kaya’y “Tayo na lang ba ang laging may utang?” Ngunit para sa isang bansang tulad ng Pilipinas, ang foreign debt ay hindi basta-basta masasabi kung mabuti o masama. Mahalaga itong unawain hindi lamang ng mga ekonomista kundi ng bawat mamamayang Pilipino—mula sa jeepney driver hanggang sa guro, mula sa manininda hanggang sa mga estudyante. Kaya sa sanaysay na ito, layunin kong ipaliwanag ang konsepto ng foreign debt sa pinakapayak, makatao, at makabuluhang paraan.

 

Ano ang Foreign Debt?

Ang foreign debt ay ang kabuuang halaga ng utang ng isang bansa na hiniram mula sa mga dayuhang institusyon, bansa, bangko, o organisasyon tulad ng World Bank, International Monetary Fund (IMF), Asian Development Bank (ADB), at iba pa. Karaniwang ginagamit ito upang tustusan ang mga proyektong pangkaunlaran tulad ng imprastruktura, edukasyon, kalusugan, at iba pang programang pang-ekonomiya.

Isipin natin ito sa mas simpleng halimbawa: kung ikaw ay may negosyo at nais mong palaguin ito, maaaring mangutang ka upang makabili ng bagong makina, mag-upgrade ng gamit, o magdagdag ng kapital. Ganoon din ang gobyerno ng Pilipinas—nangungutang upang maipatayo ang mga tulay, kalsada, ospital, paaralan, at iba pa na makatutulong sa mas mabilis na pag-unlad ng bansa.

 

Bakit Nangungutang ang Pilipinas?

May ilang pangunahing dahilan kung bakit kailangan pang mangutang ng gobyerno sa halip na gamitin lamang ang kasalukuyang kita ng bansa mula sa buwis at iba pang pinagkukunan:

1. Kakulangan sa Kita – Hindi sapat ang nakokolektang buwis upang tustusan ang lahat ng gastusin ng gobyerno. Kailangan nito ng karagdagang pondo para sa mga malalaking proyekto.

2. Emerhensiya o Kalamidad – Sa tuwing may sakuna tulad ng bagyo, lindol, o pandemya, kailangang makapaghanda ang gobyerno para sa emergency response. Kadalasan, foreign loans ang agarang solusyon.

3. Pampasigla ng Ekonomiya – Sa mga panahong bumabagal ang ekonomiya, maaaring gamitin ang foreign debt upang pondohan ang mga proyektong magbibigay ng trabaho at kikita ng buwis sa hinaharap.

4. Pagsuporta sa Mahahalagang Serbisyo – Minsan, ginagamit ang foreign loans para mapanatili ang subsidy sa edukasyon, kalusugan, at transportasyon.

 

Saan Napupunta ang Inuutang?

Ang tanong ng maraming Pilipino: “Napupunta ba sa tama ang mga inuutang na pera?”

Ang sagot: Depende sa paggamit. Kapag ginamit nang maayos at may pananagutan, ang utang ay maaaring magbunga ng mas maraming kita at mas magandang serbisyo para sa mamamayan. Halimbawa:

• Ang mga kalsadang pinondohan ng foreign loan ay maaaring magpabilis ng pagbiyahe ng produkto mula probinsya patungong lungsod, na nagpapababa ng presyo ng bilihin.

• Ang mga paaralang itinayo gamit ang inutang na pondo ay makatutulong sa pag-angat ng antas ng edukasyon.

• Ang mga proyektong pangkalusugan tulad ng ospital ay makapagliligtas ng maraming buhay.

Ngunit kapag napunta ang pondo sa korapsyon, overpricing, o ghost projects, doon nagkakaproblema. Hindi nababawi ang inutang na halaga, nadaragdagan pa ang interes, at tayo—ang mga ordinaryong Pilipino—ang magbabayad nito sa buwis.

 

Sino ang Nagpapautang?

May ilang pangunahing foreign lenders na madalas nagpapautang sa Pilipinas:

• International Monetary Fund (IMF) – Isang pandaigdigang institusyon na nagbibigay ng emergency loans para sa mga bansang may krisis sa pananalapi.

• World Bank – Nakatuon sa mga proyektong pangkaunlaran tulad ng edukasyon, agrikultura, at transportasyon.

• Asian Development Bank (ADB) – Regional bank na tumutulong sa mga proyektong pang-imprastruktura at reporma sa pamahalaan.

• Bilateral Lenders – Katulad ng China, Japan, o US na nagpapahiram sa pamamagitan ng kasunduan sa pagitan ng dalawang bansa.

 

Paano Binabayaran ang Utang?

Ang foreign debt ay may kasamang interest o tubo, at may tinakdang panahon ng pagbabayad. Binabayaran ito mula sa kita ng gobyerno—karamihan mula sa mga buwis na binabayaran natin, tulad ng VAT, excise tax, income tax, at iba pa.

Kapag masyadong mataas ang utang, malaking bahagi ng pambansang budget ay napupunta lang sa pagbabayad ng utang (tinatawag na debt servicing). Ang masaklap, ito’y nangangahulugan ng mas kaunting pondo para sa edukasyon, ayuda, at serbisyong panlipunan.

 

Masama ba ang Foreign Debt?

Hindi agad masasabi kung masama o mabuti ang foreign debt. Parang kutsilyo, maaari itong gamitin sa mabuti o masama, depende kung sino at paano ito ginamit.

Ang foreign debt ay MABUTI kung:

• Ginamit sa makabuluhang proyekto na may long-term returns.

• May transparency at tamang bidding process.

• May malinaw na plano kung paano babayaran.

• Nagdudulot ng trabaho, kita, at pag-unlad.

Ang foreign debt ay MASAMA kung:

• Napunta sa korapsyon, padulas, o walang silbing proyekto.

• Wala itong sapat na balik na kita o benepisyo.

• Ibinayad sa utang na galing din sa nakaraang utang (utang pambayad utang).

• Hindi ipinaliwanag nang malinaw sa publiko kung bakit at paano ito ginamit.

 

Ano ang forecast sa utang ng Pilipinas?

Ayon sa forecast ng mga ekonmista sa taong 2025, ang kabuuang external debt ng Pilipinas ay humigit-kumulang  aabot sa USD 120 bilyon. Sa panahon iyan, ay katumbas ng halos 30% ng Gross Domestic Product (GDP), na ayon sa mga ekonomista ay nasa “manageable level” pa—ibig sabihin, nakakabayad pa tayo at hindi pa lubhang delikado. Ngunit hindi ito dapat ipagsawalang-bahala.

 

Ano ang Papel ng Mamamayan?

Bilang mamamayan, hindi natin kailangang maging ekonomista para maging mapanuri. Narito ang ilang dapat nating gawin:

1. Magtanong at magbasa. Alamin kung bakit tayo nangungutang at saan napupunta ang inutang.

2. Managot sa pagpili ng lider. Huwag piliin ang kandidatong kilala sa pangungurakot—sila ang dahilan kung bakit napupunta sa wala ang utang.

3. Makibahagi sa diskurso. Kung may open forums, budget hearings, o public consultations, magtanong kung paano ginagastos ang pondo.

4. Gumamit ng social media nang responsable. Isulong ang transparency, iwasan ang disinformation.

 

Konklusyon: Ang Utang ay Responsibilidad Nating Lahat

Ang utang panlabas ay hindi lang usapin ng gobyerno. Isa itong kasunduan na may pangakong babayaran gamit ang buwis ng bawat Pilipino. Kapag ito’y napunta sa tama—nagbubunga ito ng oportunidad, trabaho, at serbisyo. Pero kapag ito’y inabuso—nagbubunga ito ng kahirapan, pagtaas ng buwis, at pagkadismaya ng sambayanan.

Kaya habang hindi natin direktang pipirma sa mga loan agreements, tayo ang magbabayad nito sa huli. Ang ating boses, ang ating boto, at ang ating pakikilahok sa usapin ng utang at paggasta ng pamahalaan ay makapangyarihang paraan upang mapanagot ang mga may hawak ng kaban ng bayan.

Maging mapanuri, maging responsableng Pilipino.